De kracht van rugby
Twee weken geleden overleed een Zuid-Afrikaanse sportlegende; Joost van der Westhuizen. Deze nationale rugbyheld overleed op 6 februari op 45-jarige leeftijd aan de gevolgen van de spierziekte ALS.
Sport heeft wereldwijd de kracht de samenleving te binden. Zo ook in Zuid-Afrika, waar de sport misschien nog wel meer waarde heeft dan een symbool van eenheid. In Zuid-Afrika heeft sport de mogelijkheid gehad wonden uit het verleden te genezen. En dat geldt vooral voor de sporten die het meeste beoefend worden in dit land, waarvan rugby er één is.
Deze kracht werd prachtig zichtbaar toen Joost overleed. De media stond dagen bijna alleen maar in het teken van dit verdrietige nieuws. Op de vrijdag na zijn overlijden werd er door Zuid-Afrikanen een onofficiële dag van rouw gehouden. Iedereen droeg zijn of haar springbok-t-shirt. In de klas van mijn oudste hadden bijna alle kindjes het groen met gele shirt aan, maar ook de juffen, het winkelpersoneel en iedereen die op straat liep. Allen verbonden door de nationale kleuren van groen en geel. Allemaal verbonden in hun verdriet, de rouw om een groot Zuid-Afrikaanse sportman. Joost was een belangrijk gezicht van rugby en zette zich sinds hij ziek werd in voor meer onderzoek naar ALS.
Van der Westhuizen won met het nationale team, de Springboks, in 1995 de wereldbeker. Dit is een iconisch moment geweest in de sportgeschiedenis van Zuid-Afrika. In 1995 mocht Zuid-Afrika namelijk voor het eerst weer meedoen aan het wereldkampioenschap rugby, dat sinds 1987 werd georganiseerd. Tot 1992 werd het nationale team van Zuid-Afrika in de ban gedaan als sanctie tegen de apartheid.
Zuid-Afrika won de finale van aartsrivaal Nieuw Zeeland. President Nelson Mandela reikte de beker uit aan zijn nationale team. Hij schudde de hand van de aanvoerder, de blanke Francois Pienaar. Dit beeld van de president compleet met springbokpet ging de hele wereld over. Nu ik terugkijk naar de foto’s die gemaakt zijn van dit handgebaar krijg ik kippenvel. Een jaar na de afschaffing van apartheid laten president Mandela en aanvoerder Pienaar zien dat deze overwining alle Zuid-Afrikanen kan inspireren tot eenheid en nieuwe kracht.
Tot de jaren zeventig waren rugby teams in Zuid-Afrika strikt gescheiden in ‘blanke’ en ‘gekleurde’ teams. Door blanke Zuid-Afrikanen werd rugby gezien als de nationale sport. Donkere Zuid-Afrikaners zagen rugby vooral als een agressieve blanke sport, de sport van de onderdrukker, de sport van de nationale politie, het leger en het politieke systeem van apartheid. Pas vanaf het moment dat de verschillende rugby besturen in 1966 op sommige vlakken gingen samenwerken begonnen ‘witte’ teams niet-blanke spelers accepteren en andersom. Tobias Williams werd de eerste donkere rugby speler die uitkwam voor het nationale team, die tussen 1981 en 1984 6 bekerwedstrijden wonnen.
Deze interessante geschiedenis en het recent overlijden van een rugby-icoon maakt dat ik meer wilde weten over deze sport. Want meer dan dat het nationale team van Zuid-Afrika ‘Springboks’ worden genoemd en die van Nieuw-Zeeland ‘All blacks’ was ik nog niet gekomen.
Rugby is dus een top drie sport in Zuid-Afrika. Net als in veel andere Engelstalige landen op het zuidelijk halfrond. De oorsprong van deze veldsport ligt bij de Engelse universiteiten. Vandaar dat de sport vooral populair is in de voormalige Engelse koloniën en het Gemenebest. Nieuw-Zeeland, Australië en Zuid-Afrika zijn toonaangevend in deze sport en hebben allemaal twee of meerdere keren de wereldbeker gewonnen. Engeland is het enige land dat de beker naar het noordelijk halfrond mee mocht nemen in 2003.
Deze vorm van rugby wordt officiëel rugby union genoemd. Je speelt het met 15 spelers, twee keer 40 minuten. Je moet scoren met een ovaalvormige bal, die je als speler mag schoppen of dragen, maar die je niet vooruit mag overgooien. Spelers mogen fysieke kracht gebruiken om door de ‘tryline’ van de tegenstander te drukken.
Tot zo ver begrijp ik het nog. Maar wat in mijn ogen roekeloos getrek en geduw is, zijn in deze sport uitgedachtte en toegestane tackels. De regels voor tackels, scrums (het verdedigen van de bal door een schouder-aan-schouder tactiek) etc., zijn strikt vastgelegd. Elk jaar worden deze regels voor fysieke aanrakingen aangepast, om de sport veilig te houden. Dan zijn er in deze veldsport ook nog drie manieren om te scoren.
Dus, ik denk dat het qua begrijpen van deze sport hier eindigt voor mij. Ik geniet wel van de hysterie rond de sport en de manier waarop het dit land verbindt.
Over Iemke
Sinds april 2015 woont Iemke Janssen-de Leeuw in Zuid-Afrika. Moeder van twee prachtige zoontjes, expat-vrouw, maar vooral vrouw van de wereld. Nieuwsgierig naar het leven in Zuid-Afrika en hoe dat verschilt met wat ze gewend is, begon Iemke met bloggen en het schrijven van columns. Ook geeft ze een paar keer per week sporttrainingen voor vrouwen en studeert ze voor natuurvoedingsconsulent.
Als gezin genieten ze van het relaxte leven, de indrukwekkende natuur en het heerlijk weer. Het leven in Zuid-Afrika verrijkt de familie, leert hen nieuwsgierig te blijven, maar laat hen ook (keihard) relativeren.
Bekijk ook eens het blog van Iemke.
