Dit is Zuid-Afrika "na" de apartheid...
Vanuit Zuid-Afrika volg ik nog steeds het Nederlandse nieuws. Er gaat geen dag voorbij zonder dat ik Nu.nl of Facebook check. De Zwarte Pieten-discussie of de hele rel rondom Sylvana Simons is dus ook niet aan mij voorbijgegaan.
Op zich was het best boeiend om deze discussie te volgen vanuit een land dat bekendstaat om de apartheid. Mensen uit Nederland vragen mij weleens hoe het nu in Zuid-Afrika is. Hoe gaat het met een land waar de apartheid zo’n 25 jaar geleden is afgeschaft? Is er nog veel racisme? En wat mij dan opvalt is dat de Nederlandse discussie altijd gaat over zwart versus wit. En veel Nederlanders denken dat dit in Zuid-Afrika ook het geval is. Begrijp me niet verkeerd: er is hier nog steeds een groot verschil tussen blank en zwart – dat is in 25 jaar niet zomaar opgelost. Maar racisme vindt hier in grote mate plaats tussen de verschillende zwarte bevolkingsgroepen, of ze nu Zuid-Afrikaans, Zambiaans of Nigeriaans zijn. En zeker op dit moment is de xenofobie, vreemdelingenhaat, weer opgelaaid. Er zijn op dit moment in bepaalde wijken van Johannesburg veel rellen waarbij buitenlanders en bijvoorbeeld ook vrouwen op moeten passen.
Tijdens de borrel je buren belachelijk maken is toch iets anders dan hoe ze hier uiting geven aan xenofobie. Je raadt het al… Er wordt hier geen uitzwaaidag op Facebook georganiseerd (wat trouwens ook achterlijk is). Nee, hier worden mensen neergestoken of nog veel erger: in brand gestoken. De ‘death scenes’ van Game of Thrones zijn er niets bij. Vier jaar geleden was het zelfs zo dat er in Durban een provisorisch tentenkamp werd opgezet omdat immigranten niet meer veilig waren. En er zijn verschillende Afrikaanse landen die hun burgers proberen te evacueren uit Zuid-Afrika. Stel je eens voor: dat Polen bijvoorbeeld alle Polen terug gaat halen omdat de situatie in Nederland te onveilig is voor deze mensen.
Ondervind ik er nu veel last van? Eigenlijk valt dat wel mee. Het geweld richt zich op bepaalde wijken en over het algemeen kom ik daar niet. Ik woon niet in een township en kan ook makkelijk wegen ernaartoe omzeilen.
Maar waarom is de haat zo groot tegen vreemdelingen in deze ‘regenboognatie’, zoals Zuid-Afrika zich met trots noemt? Ja, daar is niet veel nieuws onder de zon… Zuid-Afrika heeft een van de grootste economieën van het continent maar ook Zuid-Afrika heeft last van de crisis. De werkeloosheid is hoog en van immigranten wordt toch gezegd dat zij de baantjes inpikken. Zij willen meer werken, tegen een lager uurloon. Of dit terecht is…?
Maar discriminatie vindt niet alleen plaats richting immigranten, ook richting andere mensen van andere stammen. Zo heb je de Zoeloes, de Xhosa, Tswane, Venda en nog een aantal. En dat gaat toch ook niet altijd samen. Bij de fabriek waar mijn man werkt, zijn er bijvoorbeeld meerdere productielijnen. Het bleek dat bepaalde productielijnen alleen door bepaalde stammen werden bemand. Toen hij iemand aannam van een andere stam heeft deze medewerker, bang voor zijn eigen veiligheid, binnen een week om overplaatsing gevraagd. Wat doe je dan? Laat je de man op zijn plek? Als signaal dat je tegen discriminatie bent? Of ga je erin mee vanwege de veiligheid van deze man? Hoe ga je het bespreekbaar maken?
Met het afschaffen van de apartheid, lijken er allerlei andere manieren van racisme zichtbaar te worden. Want naast zwart-wit, zwart-zwart, wit-wit, is de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen hier enorm, maar ook de ongelijkheid tussen arm en rijk. Waar verschil juist voor kleur kan zorgen, worden verschillen moeilijk als de één denkt dat de ander minder is. En dan hebben we helaas nog wel een weg te gaan…. En niet alleen in Zuid-Afrika.
Over Feliciana
In juli 2015 verhuisde Feliciana van Rotterdam naar Zuid-Afrika om een nieuw avontuur aan te gaan. Samen met haar man en zoontje woont zij nu in Johannesburg. Als vrouw, als kind van twee culturen, maar vooral als Nederlander, neemt ze je mee in haar ervaringen en verwondering over haar dagelijkse leven in Zuid-Afrika. Een prachtig land met geweldig lieve mensen en een complexe geschiedenis.
Wil je meer lezen? Klik hier dan voor Feliciana's blog.
