Een boeiend stukje geschiedenis
Als lid van de Cape Town Tourist Guide Associaton krijg ik een uitnodiging om een bezoek te brengen aan de Drakenstein gevangenis. De naam van deze gevangenis bij Paarl was vroeger Victor Verster Prison en hier heeft Nelson Mandela van 7 december 1988 tot zijn vrijlating in 1990 gevangen gezeten. Deze gevangenis is (nog) niet open voor publiek en het was echt een buitenkans die ik niet wil missen ook al betekent het een reis van 150 kilometer.
De belangstelling voor deze bijzondere excursie is groot. We worden voorgesteld aan Edgar die al 28 jaar als bewaker bij deze gevangenis werkte en ons gaat rondleiden.Edgar neemt ons eerst mee naar het mooie beeld van Nelson Mandela dat sinds een paar jaar voor de hoofdingang naar de gevangenis staat. Als ik op deze plek sta gaan m’n gedachten terug naar die zondag in februari 1990 waarop ik aan de TV gekluisterd ben om de vrijlating van Nelson Mandela te zien. Ik zie hem in gedachten weer de poort uit lopen, hand in hand met z’n vrouw Winnie. Edgar vertelt dat bij Mandela’s komst op 7 december 1988 een van de bewakers tegen Mandela gezegd heeft: “Nooit meer loop jij als een vrij man deze poort uit!” Door de laatste 500 meter de poort uit te lopen wil Nelson Mandela bewijzen dat deze man het bij het verkeerde eind had.
Het Madiba huis waarin Mandela de laatste dertien maanden gevangen gehouden werd ligt zo’n 4 kilometer van de hoofdingang verwijderd. Dit was vroeger een boerderij en is speciaal aangekocht voor Mandela. Hij heeft in dit huis ruim een jaar alleen gewoond. Het is een ontzettend groot huis met een mooie tuin met zwembad en maar liefst vijf slaapkamers en drie badkamers. Zo op het eerste oog heel mooi en luxe. Maar het is en blijft een gevangenis waar je niet zomaar uit kunt, niet vrij bezoek kan ontvangen en waar alle ruimtes voorzien zijn van afluisterapparatuur. Op zo’n tien meter afstand van het huis staat een hekwerk met prikkeldraad. Niemand mocht onuitgenodigd binnen 150 meter van die afrastering komen. Bewakers hadden opdracht met scherp te schieten als dat zou gebeuren. Volgens Edgar trok Mandela zich weinig aan van alle afluisterapparatuur en droeg hij z’n boodschap van “een vrij Zuid-Afrika voor iedereen” gewoon uit. Hij had een grote mate van vrijheid in dit laatste station voor z’n vrijlating maar het moet toch erg zwaar geweest zijn om hier hele dagen helemaal alleen door te brengen.
Mandela’s enige gezelschap was Jack Swart de bewaker die de taak had boodschappen voor hem te doen, z’n eten te bereiden en het huis schoon te houden. Jack Swart vertelt dat als hij ’s morgens om 7 uur kwam om ontbijt te maken, Mandela allang op was. Hij had z’n bed zelf opgemaakt en had z’n training op de hometrainer er al op zitten. Jack bleef tot in de vroege middag in het huis en bereidde nog een warme maaltijd voor die hij in de koelkast zette. ’s Avonds hoefde Mandela die alleen maar even op te warmen in de magnetron. Volgens Jack Swart was Mandela een heel makkelijk man die hield van eenvoudig eten en er een hekel aan had om eten weg te gooien. Volgens Swart heeft hij zelfs een keer tomatensoep gegeten als ontbijt om verspilling van goed eten te voorkomen. Jack Swart blijkt een beetje stugge man. Om het ijs te breken tussen Jack en hemzelf stelt Mandela voor om zelf de afwas te doen. Aanvankelijk wil Swart dat niet maar uiteindelijk doen ze om beurten de afwas en worden uiteindelijk goede vrienden.
Edgar vertelt dat de vrijlating van Mandela eigenlijk gepland was op vrijdag 9 februari maar heeft Mandela dit zelf verschoven naar zondag 11 februari 1990. Slechts enkele mensen waren van zijn vrijlating op de hoogte. Edgar herinnert zich dat er op 11 februari rond 2 uur in de middag groot alarm werd afgegeven. Alle gevangenen en bewakers moesten naar de werkplaats komen. Toen iedereen binnen was gingen de deuren op slot en bijna niemand wist dat op dat moment een stoet auto’s met Nelson Mandela op weg was naar de uitgang voor z’n onvoorwaardelijke vrijheid.
Die avond op het journaal ziet Edgar pas wat er zich onder z’n neus heeft afgespeeld. Mandela heeft het wat Edgar betreft goed gemaakt door als vrij man alsnog een bezoek te brengen aan de gevangenis en zegt Edgar trots: “Ik was de eerste die Mr Mandela die dag de hand mocht schudden!!”
Het was voor mij een absoluut voorrecht om meer inzicht te krijgen in dit belangrijke stukje Zuid-Afrikaanse geschiedenis. Men is bezig met plannen om het Madiba house open te stellen voor het publiek maar naar het schijnt is daar de officiële goedkeuring van twee ministeries voor nodig en tja… ook hier malen de ambtelijke molens traag. Maar voor de echte liefhebber: ik heb Edgars telefoonnummer gekregen en mag hem bellen als er mensen zijn die echt belangstelling in een rondleiding hebben.
Citaat van Nelson Mandela
Er is geen kwaad dat altijd duurt, en evenmin geen goed dat nooit eindigt.
Over Han
Han Gunst besluit in september 2006 haar lang gekoesterde droom te verwezenlijken en van haar favoriete vakantieland haar nieuwe vaderland te maken. Ze woont in Montagu, een charmant dorpje in Zuid-Afrika. Ze organiseert op maat gemaakte reizen door Zuid-Afrika om haar liefde voor dit land met anderen te delen. Ze geniet volop van de adembenemende natuur en het dagelijks leven op het Afrikaanse platteland. En ze schrijft graag over dit prachtige land dat zo verschilt van Nederland!
