Als ik het verhaal lees van de Joodse immigrant in Amerika die aan het einde van zijn leven z'n kinderen toevertrouwd 'I was always happy…aber glucklich, glucklich war ich nie!' glimlach ik.
Een andere taal spreken is meer dan de woorden vertalen. Toen mijn huidige man van Zuid-Afrika naar Nederland verhuisde begreep hij echt niet die frons op het gezicht van de mensen, wanneer hij trots vertelde dat hij 9 jaar een coffeeshop in het centrum van Kaapstad had gehad. Toen ik hem uitlegde wat het misverstand was zei hij: hoe noem je dan een plek waar je ontbijt en koffie drinkt in het Nederlands? Eerlijk gezegd weet ik dat niet, het is niet echt wat je verstaat onder 'restaurant', maar het woord 'lunchroom' klinkt weer als iets uit de jaren 50. Het laat je wel zien dat je bekend moet zijn met de cultuur om een taal te beheersen.
Als ik in een restaurant zit en er komt iemand binnen die tegen de serveerster zegt "Good morning. Two coffee, please!" weet ik zeker dat het een Nederlander of Duitser is.
Want hoewel de woorden kloppen en iedereen snapt wat je bedoeld is het iets wat niet strookt met de Zuid-Afrikaanse cultuur. Hier leuteren we eerst 5 minuten over volstrekt niet ter zaken doende dingen om dan bijna terloops te zeggen, wil je me 2 kopjes koffie brengen. Het zijn kleine dingen maar o, zo verschillend. Al bel je een wildvreemde dan nog val je niet, zoals in Nederland gebruikelijk, met de deur in huis. Klein voorbeeldje: je belt de assistente van de huisarts en zegt: 'Goede morgen. Hoe maakt u het?' Zij antwoord dan: 'Dank je wel. Het gaat prima met me. Hoe gaat het met u?'
Dan jij weer: 'dank je wel, met mij gaat het uitstekend.' Soms wordt er dan nog even over de hitte of droogte gekletst en dan pas komt de verlossende vraag. 'Waarmee kan ik u van dienst zijn?' Enfin dan kan je gaan uitleggen dat je hoge koorts hebt, barst van de hoofdpijn. Onder de rode vlekken zit en 's nachts geen oog dicht doet van de jeuk en of je daarvoor een afspraak kunt maken met de dokter. Het blijft vreemd dat die dame dan niet zegt: ja maar, ho eens even…u zei zojuist nog dat alles uitstekend was met u!
Toen ik pas geleden een telefoontje kreeg uit Nederland en begon met: 'hallo, hoe gaat het met je?' Kreeg ik ten antwoord 'hoezo, wat heb jij gehoord?'
Soms blijkt ook dat woorden snappen niet genoeg is. Ik heb me rot gelachen om een Nederlandse kennis. Ze was uitgenodigd op een feest en had van de Afrikaanstalige gastvrouw te horen gekregen: 'jy kan maar 'n bord saambring.' Ze vond het een beetje vreemd dat de betreffende vrouw blijkbaar niet genoeg borden had voor al haar gasten maar enfin. Net voordat ze wegging stak ze een schoon bord in een plastic draagtas en stapte in haar auto. Het geluk wil dat het erg druk was voor het huis en ze dames met ieder een schaal vol etenswaar zag uitstappen uit hun auto. Pas toen drong tot haar door dat ze niet een leeg bord maar wat te snacken mee had moeten meenemen!!
Vorige week was ik via mijn tuinclubje op bezoek in een zeer fraaie tuin op een behoorlijk steile berghelling met een zwembad. De hele bijeenkomst stond in het teken van hoe je rondom een zwembad een gezellige sfeer kunt scheppen. Een tuinarchitecte informeerde ons over de 'Do's en Don'ts' van een tuin met een zwembad. Ze zei: bij een zwembad van deze grootte en diepte heb je verwarming nodig, omdat het water anders te koud blijft en je maar 5 maanden per jaar kunt zwemmen. De gastvrouw zei: 'we do have heating! There is a donkey behind that wall.'
Ik ben een dierenliefhebber en het irriteerde me danig dat iemand op de gedachten komt een ezeltje op zo'n steile berghelling te zetten, om het zwembadwater te verwarmen. Verder was ik ook niet zeker hoe zo'n ezeltje dat voor elkaar kreeg… Zou hij rondjes moeten lopen maar dan nog…hoe wordt het water daar warmer van? Gelukkig nam het nadenken hierover zoveel tijd dat ik m'n kans om het te vragen voorbij liet gaan. Ik zeg gelukkig, want toen ik na het praatje een kijkje ging nemen achter de wand bleek een "donkey" de naam te zijn voor een met hout gestookte boiler…over 'n ezel gesproken!
Zuid-Afrikaanse zegswijze:
'Jy kan van 'n esel nie 'n perd maak nie!'
Je kunt van iemand zonder opleiding niet verwachten dat hij de klus klaart.
