Column 13 | December 2006
Apartheid is nog altijd aanwezig in het huidige Zuid-Afrika. Hoewel dit racistische politieke systeem in 1990 officieel werd afgeschaft, is huidskleur in grote mate bepalend voor iemands plaats in deze maatschappij. Blanken wonen in de betere wijken en hebben hoge functies in het bedrijfsleven, terwijl zwarten overwegend werkloos zijn en in krakkemikkerige huisjes buiten de stad leven.
Milkshake
Tijdens het eten van de lunch in een wildlife ranch valt mijn oog op een peuter. Het jongetje stoot per ongeluk zijn milkshake om. Vader en moeder, blank, kijken niet op of om als de zwarte serveerster het roze goedje van de tafel en de grond veegt.
Gefascineerd door de geschiedenis van de apartheid, doen we in Johannesburg een Soweto-tour. Soweto staat voor South Western Townships, waar de ANC zijn grondvesten heeft. Het verzet tegen de overheersing van de blanke regering was hier tijdens dit gewelddadig regime het grootst.
Apartheidsmuseum
We bezoeken het Apartheidsmuseum. Bij de entree worden Alisa en ik van elkaar gescheiden. Ik heb een toegangspasje met daarop 'Non Whites', waarmee ik door de 'zwarteningang' moet en Alisa door die voor de blanken.
Eenmaal binnen krijg je als bezoeker een indruk van het dagelijks leven in die tijd. Bankjes met daarop 'Whites Only' staan in de gang. Foto's van ondervoede zwartje kindjes, als gevolg van de apartheidspolitiek, hangen aan de muur. Het is is een beklemmend gezicht
Op 16 juni 1976 houden scholieren in Soweto een demonstratie tegen de invoering van het Afrikaans op middelbare scholen. De optocht verloopt aanvankelijk vreedzaam, maar mondt uit in een bloedbad als politieagenten op de menigte beginnen te schieten.
Hector Pieterson, een jochie van nog geen 13 jaar oud, wordt als één van de eerste kinderen doodgeschoten. Hij groeit uit tot het symbool voor alle omgekomen scholieren tijdens deze dag, meer dan tweehonderd in totaal. In het naar hem vernoemde Hector Pieterson Museum, wat we die dag bezoeken, zijn de ooggetuigenverslagen van zijn familie en vrienden terug te lezen.
Mandela's huis
In dezelfde straat waar Hector het leven liet staat het huis van Nelson Mandela. De oud-president leefde hier met zijn eerste vrouw Evelyn, en later, met zijn tweede vrouw Winnie. Het was zijn laatste woning voor zijn decennialange detentie op Robben Eiland.
Het interieur is helemaal in tact gelaten. Het huis telt drie kleine kamers en een piepkleine badkamer, allemaal volgepropt met cadeaus van leiders over de hele wereld.
Na het huis van Nelson Mandela gaan we naar de Regina Mundi Church. Deze kerk was een ontmoetingsplaats waar de bevolking van Soweto protestbijeenkomsten hielden. Meer dan eens werden ze daarbij verrast door agenten, die al schietend de bijeenkomsten beëindigden. De kogels in de ramen en muren als gevolg van deze acties zijn stille getuigen van dit geweld.
Met een bezoek aan één van de townships van Soweto sluiten we de dag af. Net als in de townships van Kaapstad word ik geraakt door de armoedige omstandigheden, maar nog meer door de positieve levensinstelling van de bewoners. Soweto, gecreëerd door de blanken tijdens de apartheid, kijkt tegenwoordig vooral naar de toekomst.
Met het verkopen van beeldjes en het rondleiden van toeristen proberen de inwoners hun levensomstandigheden te verbeteren. Met succes, want bouwvallige kartonnen huisjes worden in rap tempo vervangen door stenen huizen. Ze laten er geen twijfel over bestaan: met dit township komt het wel goed.
Marijn
