Lange tijd bestond dé Zuid-Afrikaanse keuken niet, maar sinds de afschaffing van de Apartheid spreekt men steeds vaker over een nationale keuken waarin culinaire grenzen vervagen. Toch is het door de grote variëteit aan recepten en tradities moeilijk om iets als typisch Zuid-Afrikaans te benoemen. Wanneer je de complexe geschiedenis van het land bekijkt, is dat ook niet zo verwonderlijk.
Naast de autochtone volkeren - de Khoisan-groepen en de zwarte bevolkingsgroepen uit het noorden en oosten - zijn in de loop van de eeuwen immigranten het land binnengekomen vanuit Europa en Azië. Allemaal brachten ze hun eigen eetgewoonten mee die ze probeerden in hun nieuwe thuisland in stand houden.
Uiteraard moesten de verschillende culturen zich dikwijls aanpassen aan de lokale mogelijkheden en aan de eetgewoonten van andere groepen. Zo weerspiegelt de Zuid-Afrikaanse keuken op een unieke manier de migratiegeschiedenis van het land. Ook op culinair gebied is Zuid-Afrika dus een "regenboognatie"!
Eetgewoontes
Een Zuid-Afrikaan begint zijn dag met pap. Voor sommige Zuid-Afrikanen is dit uit noodzaak, omdat zij geen geld hebben voor ander voedsel. Maar ook de welgestelde Zuid-Afrikaan neemt nog vaak als ontbijt een bordje pap.
Deze maïspap wordt putupap genoemd en wordt gegeten met suiker. Bij de overige maaltijden wordt putupap ook wel geserveerd net als mealiebrood (maïsbrood). Bij de lunch wordt de pap met melk gegeten en 's avonds als pap met vleis, met een stukje boerewors en saus.
Erg populair is de ProNutro-pap. In 1962 werd ProNutro op de markt gebracht, in een tijd dat veel kinderen te weinig proteïne binnenkregen en ondervoed konden raken. ProNutro was de uitkomst: dit is graansoort van soja en maïs met toegevoegde vitaminen en mineralen waar pap van wordt gemaakt. Sindsdien is dit 'wondervoedsel' een niet te missen onderdeel van de Zuid-Afrikaanse opvoeding.
Beskuit, de Zuid-Afrikaanse variant van beschuit, wordt ook bij het ontbijt gegeten. Deze werd altijd thuis vers gebakken maar tegenwoordig klun je ook hiervoor naar de supermarkt. Hét merk onder de Zuid-Afrikanen is Ouma Rusks. Dit zijn beschuiten uit grootmoederstijd.
De lunch is tegenwoordig vaak een simpele maaltijd. Bijvoorbeeld een sandwich, salade of soep. Onder jongeren en studenten is het populair om een smoothie van vers fruit te maken.
Als snacks worden gedroogde vruchten gegeten, evenals boerewors. Mocht je deze gedroogde, gekruide worst willen proeven, probeer dan een échte te vinden. Er wordt ook nog wel eens braaiwors verkocht, wat een stuk minder lekker is.
Kompanjiestuin
De Hollanders hebben hierin ook een behoorlijke vinger in de pap gehad. Toen zij in de 17e eeuw in Zuid-Afrika aankwamen, bouwden zij als eerste een verversingspost voor de schepen van de VOC. In twee weken waren ze gestart met de aanleg van een grote groentetuin waar een grote verscheidenheid aan groente werden gekweekt en fruitbomen werden geplant.
Deze tuin lag op de plek waar nu in Kaapstad een mooi park ligt met nog altijd de naam "Kompanjiestuin". De Hollanders hebben zo een groot aantal gewassen ingevoerd die toen nog volslagen onbekend waren in deze regio. Door deze unieke culinaire geschiedenis kun je in Zuid-Afrika genieten van de keukens uit alle windstreken. Van Italiaanse eethuisjes tot Chinese afhaalrestaurants. Bovendien kent elke streek zijn eigen regionale specialiteit.
In de Kaapprovincies is de keuken beïnvloed door de Maleisiërs. Hier kun je onder andere samosa's, chilli bites en breyani eten. Dit laatste is een gerecht met gebakken rijst, linzen, koriander en lam of kip. Ga je naar KwaZulu-Natal, dan zetten de Indiërs aldaar je graag pittige currygerechten voor met rooties. Deze laatste zijn typische Indische broodjes die in open vuur worden gebakken.
Shebeens
In de Zuid-Afrikaanse steden kom je steeds meer Afrikaanse restaurants tegen die niet alleen traditionele menu's van inheemse Zuid-Afrikaanse culturen serveren, maar ook gerechten uit Kenia, Mali, Marokko, Ethiopië en Senegal.
Voor traditionele Zuid-Afrikaanse gerechten kun je ook mee met een township tour. Dan kom je onder andere langs een 'shebeen' (een township café) waar deze gerechten worden geserveerd.
Braai & boerewors
Ga je dineren bij Zuid-Afrikanen? Zorg dan voor een lege maag want ze halen (bijna letterlijk) alles uit de kast om de gasten te verwennen. Dikke kans dat je aan de braai gaat! Deze Zuid-Afrikaanse variant van de barbecue is namelijk mateloos populair.
Er wordt, bijna wekelijks, gebraaid volgens het 'Bring en Braai' of 'Tjop en Dop' systeem. Hierbij neemt iedereen iets te eten (tjop) en te drinken (dop) mee. Er gaan hele bergen vlees doorheen tijdens een braai: gigantische steaks, gegrilde en gezouten ribstukken, sosaties (sterk gekruide kebab) en pittig gekruide boereworsen worden - meestal door de mannen - geroosterd boven het gloeiende hout. Dat is overigens nog een belangrijk verschil tussen de Zuid-Afrikaanse en de Nederlandse barbecue. Er wordt altijd gebraaid met hout in plaats van met kolen.
Zuid-Afrikanen zijn zelfs zo gek op braaien dat een er een nationale feestdag naar vernoemd is: National Braai Day. Op deze dag, die vroeger nog National Heritage Day heette, is heel Zuid-Afrika vrij om hun rijke erfgoed te vieren. Braaien is een gemeenschappelijk erfgoed dat door iedereen, ongeacht ras, taal, regio of religie, omarmd wordt. Zodra er iets te vieren is, worden de vuurtjes gestookt en enorme feestmaaltijden bereid.
Alle Zuid-Afrikanen worden dan ook aangemoedigd op deze dag bij elkaar te komen rond een vuur en te braaien. Je kunt deze dag vergelijken met feestdagen als Australia Day voor Australiërs, St Patricks Day voor Ieren en Thanksgiving voor Amerikanen.
