Khayelitsha wordt door de lokale bevolking bestempeld als het gevaarlijkste township van Kaapstad. Wie je het ook vraagt, iedereen zal je afraden er naar toe te reizen. Welkom in de gevaarlijkste township van Kaapstad!
Als toerist kan je Khayelitsha bezoeken onder begeleiding van een gids. Mijn reisgenoten en ik namen deze raad maar al te graag aan. Er zijn verschillende bedrijven die "townshiptours" organiseren. Zo kwamen wij bij Mvuyisi en Loyiso. Onze gidsen voor die dag. Twee jeugdvrienden die een eigen toeristenbureau zijn begonnen. Ze willen alles laten zien. Wij gingen zonder verwachtingen mee Khayelitsha in.
Met witte busjes reden we door Khayelitsha. Het waren stikkende benauwde busjes, maar het was volgens onze gidsen veiliger dan een grote tourbus. Dat klonk logisch, maar twee witte busjes vol met blanken trokken nog steeds flink de aandacht. Iedereen staarde naar binnen alsof wij aapjes in een kooi waren. Je echt blank voelen was iets nieuws. Ze zagen ons als één grote attractie.
In elke buurt in Kaapstad zie je grote verschillen. In het centrum zie je zwarten, kleurlingen en blanken door elkaar lopen. Alsof het nooit anders is geweest. Hier in Khayelitsha kom je geen blanken of kleurlingen tegen. Het is een ongeschreven regel dat ze niet in elkaars woongebieden leeft. Een onderdeel van de apartheid anno 2011 als je het mij vraagt.
Ondanks deze gescheidenheid voelde het veilig. Iedereen lachte en zwaaide. Er was geen intimidatie. De mensen waren juist vriendelijk. Ze zijn erg actief bezig met het samenzijn en dat zorgt voor een gemoedelijke sfeer. Alles in het belang voor de 'community'.
Monwabisi Sopitshi is iemand die zich helemaal inzet voor de gemeenschap. Hij voert toneelstukken op voor jongeren in de buurt om hun iets te leren over de geschiedenis van Zuid-Afrika. Stukken over de eerste verkiezingen van 1994 en de beëdiging van Nelson Mandela. "Het verleden mag niet vergeten worden, want de jeugd kan er van leren," vertelt Monwabisi.
De positieve energie die er hing werd gecreëerd door alles wat we zagen. Rondlopen in Khayelitsha met twee lokale tourist guides, die alleen maar de positieve kanten van een township laten zien, maakt een buurt als deze nog niet veilig.
Er is namelijk ook een keerzijde. In Khayelitsha komen maandelijks ongeveer 10.000 nieuwe bewoners bij. Deze mensen hebben niks, maar willen wel een nieuwe toekomst opbouwen. "Overal waar je plek kunt vinden mag je een huis bouwen. Voor tweehonderd euro heb je een kant-en-klaar frame en binnen een dag staat je huis", aldus Mvuyisi.
De benodigdheden voor een huis worden overal aangeboden. Je kunt dit kant-en-klaar kopen. Een huis is in dit geval een vierkant hok van golfplaten, die dienen als muren, met een houten dak dat lekt wanneer het regent. Het is koud in de winter en snikheet in de zomer. Geen ideale omstandigheden om te wonen dus.
Er staan tussen deze zogenoemde "shacks" ook andere soorten huizen. Tegen het hek voor een bakstenen huis staat een man. Het huis valt op tussen alle shacks. Mvuyisi en Loyiso vragen hem hoe het kan dat hij een 'echt' huis heeft. De man wordt ontzettend verlegen van al onze gezichten, die vragend naar hem kijken. Hij heeft het huis van de regering gekregen. Hij was één van de eersten die dit geluk heeft gehad. "Ik heb er jarenlang op moeten wachten maar op en dag ontving ik het bericht dat ik een echt huis kreeg. Ik kon eindelijk mijn golfplaten woningachter me laten", vertelt de man heel zachtjes.
Een groot deel van de bewoners hier in Khayelitsha zijn werkloos. Dit veroorzaakt veel problemen. Iedereen probeert op zijn eigen manier toch geld te verdienen. Loyiso: "Traditioneel heb je de Shebeens (een township kroeg) en de spaza winkels (informele winkeltjes voor levensmiddelen).
Tegenwoordig heb je ook mensen die handelen in tweedehands bouwmaterialen. Er zijn tientallen kappers en plekken waar je kunt telefoneren". Loyiso heeft gelijk. In sommige delen van Khayhelitsha hebben ze een soort "winkelcentrum" waar je overal kleine winkeltjes vindt. In caravans, containers of gewoon aan huis hebben ze een eigen zaakje gebouwd. Erg smakelijk ziet het er allemaal niet uit. Het stinkt en de vuilnis ligt bij de meeste winkels gewoon naast de deur. Zelf zou ik er geen levensmiddelen kopen. Toch is het fantastisch om te zien hoe creatief mensen kunnen zijn als het om overleven draait.
Tussen deze informele winkeltjes zie je veel slagerijen, met grote rokende barbecues naast de deur. Het stinkt er verschrikkelijk en de al die rook lijkt nogal ongezond voor de lokale bevolking. Bij deze slagerijen worden vooral schapenkoppen bereid.
Dit is een Afrikaanse delicatesse. Loyiso: 'Ik kom hier regelmatig met mijn vrienden om schapenkop te eten. Erg gezellig!'" De schapenkoppen worden door westerlingen Smileys genoemd.
Dit komt doordat deze schapenkoppen constant lijken te lachen. Voor de Afrikanen misschien een delicatesse, maar ik krijg kippenvel zodra ik er naar kijk. Er is geen enkele optie dat ik deze typische Afrikaanse lekkernij ooit ga proberen.
Mede mogelijk gemaakt door: Lokaal Mondiaal (Beyond (y)our World)
