Democratie, gelijkheid, verzoening, diversiteit, verantwoordelijkheid, respect en vrijheid. Woorden die voor Zuid-Afrika niet altijd vanzelfsprekend zijn geweest. Sinds 1994 zijn deze woorden de pilaren van de constitutie.
Op een hippe manier, in een variëteit aan media, is de geschiedenis van het apartheidsregime in Zuid-Afrika in het Apartheid Museum in Johannesburg weergegeven.
Tijdens dit regime werd van 1948 tot 1994 verschil gemaakt tussen blank en niet-blank. Wetten werden geschreven die blanke bewoners en niet-blanke bewoners verplichtten apart van elkaar te leven.
In het museum, in hartje stad, begeef je jezelf in de wereld van toen. De verschillen komen al bij de entree tot uiting. Er is namelijk een ingang voor blanke bezoekers, en een ingang voor niet-blanke bezoekers, om je enigszins voor te kunnen stellen hoe het vroeger was.
Ik bekijk de bezoekers van een afstand. Een bewaker kijkt me geamuseerd aan. 'Mensen zijn vermakelijk,' zegt hij. 'Ze weten niet goed welke ingang te nemen, uit respect voor hun medebezoekers.'
Van de bewaker kijk ik naar een naderende groep. Enthousiast kletsend lopen ze mij voorbij. In hun handen houden ze het toegangsbewijs, dat ze zojuist gekocht hebben. Het is een geplastificeerd ticket, met hierop 'blank', of 'niet-blank' gedrukt. De reis door de geschiedenis begint.
Bij de ingang valt het stil. Enkele vrouwen uit de groep kijken vragend naar de bewaker of het maken van een foto toegestaan is. Ondanks zijn bevestiging, maken ze gegeneerd enkele foto's en vervolgen vluchtig hun weg.
Ik volg deze groep door gangen met foto's, beeldmateriaal, films en voorwerpen en leer dat het museum zesduizend vierkante meter groot is, en gebouwd is op in totaal zeven hectare grond.
Een gedeelte is toegewijd aan de oproer in Township Soweto van 1976. De oproer die, naar velen zeggen, het begin is geweest van het einde van de apartheid. Duizenden scholieren verzamelden op een kruispunt, en liepen vanuit daar een mars, om hun ontevredenheid te uiten aan de regering. De politie trad op. Er vielen doden, waaronder een kind van 13 jaar. Zijn naam is Hector Pietersen.
Een Engelse fotograaf legt alles vast. En Hector is, door het Internationaal verspreiden van deze foto's, een bekendheid geworden.
Ik bekijk de foto van hem van dichtbij. De tekst naast de foto is kort. ' De emoties van de personen op de foto zeggen genoeg,' concludeer ik.
'Zag ik jou eerder niet bij de ingang op een bankje zitten?' vraagt een vrouw naast me. 'Durfde je niet naar binnen?' Ik twijfel of het een grapje is, maar ze lacht en wijst naar de foto van Hector voor ons.
'Naast dat deze foto en zijn verhaal hier te zien is, kun je voor meer details over hem het Hector Pieterson Museum in Soweto bezoeken.
Op een steenworp afstand van dat museum is de jonge tiener daadwerkelijk doodgeschoten in 1976. Een gedenksteen met zijn foto herinnert mensen daar dagelijks aan de verschrikkelijke gebeurtenis destijds.'
Haar naambordje verklapt dat de vrouw naast me werkzaam is als gids. Aangezien ze geen groep heeft, besluit ze een stukje met me mee te lopen. 'Hier begint het gedeelte over de vrijlating van Nelson Mandela, na 27 jaar gevangenschap,' vertelt ze.' Over het algemeen vinden mensen dit het hoogtepunt van de vier uur durende wandeling,'
De laatste foto's en beelden zijn inderdaad prachtig. De blije gezichten, de feestende menigte. De apartheid is voorbij. Ik bedank haar voor haar gezelschap, en als ik haar nakijk, zie ik haar een gesprek aanknopen met een volgende bezoeker.
Ik vervolg mijn weg naar de uitgang. Het is een emotioneel bezoek. Eenmaal buiten bekijk ik de stad met andere ogen. Ik vraag me af of de gevolgen van de apartheid nog terug te vinden zijn in het dagelijks leven.
In de berm zie ik drie mensen struiken snoeien. De achterklep van hun busje staat open. Hierop hangt een blanke man.
Hij rookt een sigaret en stuurt de drie zwarte werkers aan door te wijzen met zijn vinger, en hij gebruikt woorden die ik niet kan verstaan. De drie zwarte mannen lachen en praten honderduit. Ze lijken erg gelukkig.
De beelden zullen me nog lang bijblijven. Op mijn weg naar huis denk ik aan de saamhorigheid tijdens het WK Voetbal 2010, en besef dat Zuid-Afrika in de afgelopen jaren heel ver gekomen. Men leeft in harmonie met elkaar, dankzij de val van het apartheid regime en het begin van de democratie.
In 2001 opende het Apartheid Museum de deuren. Sindsdien is het te bezichtigen van dinsdag t/m zondag van 10u - 17u. Hector Pieterson Memorial Museum in Soweto is geopend van maandag t/m zaterdag van 10u - 17u. Op zondag is het museum geopend van 10u - 16u.
