24 mei 2010
De eerste gedachte die bij je opkomt als je denkt aan township Soweto. Gevaarlijk? Armoede? Gezelligheid? Er wonen bijna geen Europeanen in Soweto. Eén Nederlander woont er wel. Al acht jaar is hij een echte Soweto burger. Samen met zijn vrouw organiseert hij sinds 2005 rondleidingen door Soweto, per auto of op de fiets.
Zijn naam is Martien Jonkers. Hij is opgegroeid in Midden-Brabant en besluit in 2002 om zich te gaan settelen in Soweto. Sindsdien voelt hij zich er thuis. Samen met zijn vrouw Busi en zoontje Fana geniet hij van het dagelijkse leven in het township.
Er wonen ruim anderhalf miljoen mensen in Soweto, op zo'n 150 vierkante kilometer. Toch valt Martien op en ik herken hem meteen aan zijn fel oranje gekleurde blouse. 'Soweto is net Brabant', zegt Martien. 'Als je bij iemand op bezoek gaat, ga je achterom.' De gemoedelijkheid van de mensen is dan ook iets wat meteen opvalt.
Als ik Martien vraag wat de mogelijkheden zijn voor toeristen, zegt hij: 'Wij kunnen in principe regelen wat mensen willen. Zelfs een nachtje slapen hier is mogelijk.'
De rondleiding brengt toeristen naar vele gezellige uithoeken van Soweto. Kruiden kopen op de markt, wandelen door het drukke winkelcentrum, bij mensen thuis op bezoek of het vroegere huis van Nelson Mandela bekijken. Waar je ook bent, onderweg zwaaien kindjes naar je en rennen met je mee.
'Nederlanders zijn dol op fietsen', zegt Martien. 'En per fiets is Soweto veel echter dan per bus of per auto. Je hoort en ziet op deze manier veel meer dan vanachter een autoruit.'
Je kunt een stop maken voor een bungeejump, het Hector Pieterson museum bezoeken, lokaal bier proeven uit een emmer en een praatje maken met de bewoners. Het is druk op straat. Jongeren spelen een partijtje voetbal, wandelen door de straten of eten gezamenlijk een broodje.
'Dit moet je proeven', zegt Martien. 'Dit is dé Soweto burger.' Ik neem het uitgeholde witte broodje van hem aan. Het is gevuld met vers gebakken frieten, met daar bovenop een knakworst en een dikke plak poloni ham. Daarop komt een heerlijke saus en de bovenkant van het broodje, zodat je het fatsoenlijk vast kunt houden. Knoeien is echter onontkoombaar maar gelukkig is het zo lekker van smaak dat je je vingers er toch bij aflikt. Of je nou geknoeid hebt of niet!
'Dit is onze versie van frieten met een frikandel speciaal', zegt hij lachend. 'Een supertje.' Na enkele heuvels aardig doortrappen zijn we aan het einde van de toer beland. We parkeren de fietsen en ik vraag hem hoe het er hier acht jaar geleden heeft uitgezien.
'Ik heb Soweto in de afgelopen acht jaar enorm ten goede zien veranderen. Hier is ongelofelijk veel geïnvesteerd in winkels, gezondheidsklinieken, wegen en huizen. Uiteraard draagt het houden van de wereldkampioenschappen 2010, en de bouw van het Soccer City met 94.000 zitplaatsen, hieraan bij.'
'Heb je nou vandaag iemand chagrijnig gezien?' vraagt Martien. Hij heeft gelijk. Ondanks dat er armoede is, ben ik alleen maar vrolijke mensen tegen gekomen. Dat het gevaarlijk is, komt tijdens de fietstocht niet eens bij me op.
Pas als ik later aan mensen vertel dat ik in Soweto heb gefietst, staren verschrikte gezichten me aan. Dus of het perceptie is of waarheid, dat weet ik niet... Wat ik wel weet is dat als je met Martien bent, je niets zal gebeuren. Iedereen kent Martien en de bewoners verwelkomen zijn gasten met open armen. Als echte Brabanders nemen we afscheid met een vrolijk 'houdoe hè'.
'Beleef een dag Soweto als een Sowetan en/of blijf een nachtje bij mensen. De toer is iets wat je voor eeuwig vast zult houden.'
