Elke lente staan in Pretoria duizenden jacaranda bomen in bloei. Hun paarse bloesem dekt Zuid-Afrika's administratieve hoofdstad toe met een zachte gloed. Het lijkt de rustige plaats op het eerste gezicht goed te passen. Het leven in de plaats die officieel Tshwane heet oogt kabbelend.
Voetbal hoofdstad
Het paars van de jacaranda zal in de maand van het WK Voetbal 2010 echter nog niet te zien zijn. En ook de sfeer in de stad zal dan behoorlijk hectischer zijn dan normaal. Het Loftus Versfeld stadion staat namelijk pal naast het centrum van de stad, op een steenworp afstand van de belangrijkste uitgaanswijken Brooklyn en Hatfield.
Toch zal het in Pretoria een wat ander feestje worden dan in het vijftig kilometer zuidelijker gelegen voetbalgekke Soweto. Pretoria wordt ook wel het 'Afrikaner Jeruzalem' genoemd. En Afrikaners zijn van huis uit niet de grootste voetbalfans.
De buitenlandse fans maken natuurlijk veel goed en de vele studenten in Pretoria zijn altijd wel in voor een feestje, maar voor de werkelijke voetbalbeleving zul je waarschijnlijk toch niet meteen in het centrum van deze stad moeten zijn. Niet voor niets kreeg Pretoria alleen wedstrijden in de poulefase en één achtste finale toegewezen.
Wie een onvergetelijke voetbalervaring wil opdoen in Pretoria zal een bar moeten vinden in de township Mamelodi. Daar wonen de fans van de Mamelodi Sundowns, de voetbaltrots van de township die in 2006 en 2007 de nationale titel pakte. De laatste twee jaar werd de tweede club uit de stad kampioen, Supersport United. Samen maakten de clubs het 'Afrikaner Jeruzalem' dus al vier jaar op rij tot de voetbal hoofdstad van Zuid-Afrika.
Nelson Mandela
De bijnaam ' Afrikaner Jeruzalem' verkreeg Pretoria door het grote aantal Afrikaner monumenten in en rond de stad. Ze zijn omstreden. Ze herinneren aan de tijd van apartheid, die duurde van 1948 tot aan de eerste algemeen democratische verkiezingen in 1994.
Zo zijn er de neoklassieke overheidsgebouwen als het Union building met zijn zware pilarengalerij en massieve zijvleugels met torens.
Of neem het Paleis van Justitie aan Church Square in het hart van de stad. Opnieuw die pilaren. En wederom die torentjes. De architectuur is iets subtieler. Maar de historische beladenheid van ook dit gebouw blijft onverminderd zwaar.
In dit paleis van justitie hoorde antiapartheidsstrijder Nelson Mandela, samen met enkele andere ANC kopstukken, in 1964 de doodstraf tegen zich eisen. De rechter veroordeelde hen uiteindelijk tot levenslang op Robbeneiland. Mandela zou uiteindelijk 27 jaar gevangen blijven zitten.
En dan is er natuurlijk nog het vroegere huis van Afrikaner held Paul Kruger. Ook kijkt zijn standbeeld, wat misprijzend, neer op de mensen rond Church Square.
Voortrekker Monument
Maar het meest omstreden is wel het Voortrekker Monument. Drie kilometer ten zuiden van Pretoria staat het als een enorme vierkante stenen kubus op een heuvel. Het is het heilige der heiligen voor de Afrikaner bevolking. Maar ook een plek die voor veel gekleurde Zuid-Afrikanen de geschiedenis van hun land vol racisme en onderdrukking juist visualiseert.
Letterlijk zelfs: in de binnengevel is de slag bij bloedrivier afgebeeld. Bij deze strijd tussen blanke Afrikaners en zwarte Zulu's in de negentiende eeuw werden vele honderden Zulu krijgers afgeslacht. Je moet er maar trots op willen zijn. Vanaf het dak heb je echter wel een fantastisch uitzicht over de stad.
Goud en diamanten
Pretoria is een nog jonge stad. Ze werd gesticht in 1855. Maar tot 1880 was de plek niet meer dan een boerengehucht. De ontdekking van diamanten in nabijgelegen delen van deelstaat Transvaal bracht echter een enorme toeloop van gelukzoekers richting de stad op gang. Pretoria groeide snel.
Toch wonen er nog altijd nog geen twee miljoen mensen in Pretoria. Het geeft de stad een rustiger karakter dan de vijf keer grotere zuiderbuur Johannesburg. Toch vertekent deze kennelijke rust. Ook in Pretoria zijn er grote problemen met armoede en criminaliteit. De straten van Pretoria zijn 's nachts niet veilig.
Dit geldt echter niet voor de belangrijkste uitgaansstraten in Hatfield en Brooklyn. Daar kun je tijdens het WK Voetbal 2010 rustig een biertje drinken om de overwinning te vieren. Zorg echter dus wel dat je daarna met de taxi naar je hotel gaat. Want een stukje wandelen om te ontnuchteren is in geen enkele Zuid-Afrikaanse stad een goed plan.
