Soweto is het kloppende voetbalhart van Zuid-Afrika. Nergens vind je meer voetbalfans. En nergens zijn de supporters fanatieker. De belangrijkste voetbalvete in het land is die tussen aanhangers van de voetbalteams Orlando Pirates en Kaizer Chiefs, beiden uit Soweto. Op talloze muren zie je de logo's van de twee clubs geschilderd. Met een beetje geluk stap je zelfs een volledig geelzwart bekleed taxibusje in: de kleuren van Kaizer Chiefs.
Fietsen
Helaas zul je Soweto niet bezoeken voor een wedstrijd tijdens het WK Voetbal 2010. Weliswaar ligt finalestadion Soccer City precies op de grens van de stad en Johannesburg, officieel heeft Soweto alleen het trainingsstadion Orlando Stadium. Het Nederlands elftal traint jammer genoeg ergens anders.
Toch is het meer dan de moeite waard om tijdens het WK Voetbal 2010 een kijkje te nemen in Soweto. Maar laat taxi's en bussen dan links liggen. Verken de vier miljoen inwoners tellende stad liever op z'n oer-Hollands: op de fiets.
Op een koele wintermiddag trap je in het zonnetje heerlijk door de beroemdste township van Zuid-Afrika. Het is een heuvelachtig gebied, maar de klimmetjes zijn nergens echt stijl. Vanaf elk hoog punt zie je de aluminium koepel van het Orlando Stadion schitteren.
En voor je het weet rijd je opeens de enige straat ter wereld in waar twee Nobelprijswinnaars woonden. Je passeert het huis van Desmond Tutu links en honderd meter verder het vroegere optrekje van Nelson en Winnie Mandela dat nu een museum is.
South Western Townships
Soweto - South Western Townships - is eigenlijk een samentrekking van 38 verschillende townships. In 1904 kwamen de eerste mensen wonen in het gebied ten zuidwesten van Johannesburg.
De echte groei voltrok zich echter pas in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. De Zuid-Afrikaanse apartheidsregering besloot toen dat in Johannesburg alleen nog blanken mochten wonen. Zwarten, kleurlingen en Aziaten moesten verhuizen naar de voor hen bestemde townships buiten de stad.
In de jaren tachtig en negentig smolten die 38 verschillende townships samen tot het huidige Soweto.
Miljonairs
Soweto heeft in het buitenland vaak nog een slechte naam. Het zou er gevaarlijk zijn, één grote sloppenwijk, lelijk en vies.
Niets is echter minder waar. Sommige wijken in Soweto tellen zelfs de grootste concentratie miljonairs in Zuid-Afrika. De meeste buurten zijn keurig verzorgd. Vrolijk gekleurde huizen en goed onderhouden tuintjes.
Natuurlijk kent ook Soweto sloppenwijken. Maar daarin verschilt zij niet van enige andere Zuid-Afrikaanse stad.
Voetbal op televisieschermen
Soweto oogt veel vriendelijker dan buurstad Johannesburg, waar iedereen zich verschuilt achter beveiligingsmuren, waakhonden en alarmen. De inwoners van Soweto leven meer op straat.
Overal klinkt muziek. Op verschillende plekken, zoals in het Diepsloot park worden de WK-wedstrijden op een groot scherm in de buitenlucht uitgezonden. Rook kringelt op uit achtertuinen, waar hele buurten braais - Zuid-Afrikaanse barbecues - houden.
Littekens van apartheid
Orlando is de township die het officieuze centrum van Soweto vormt. Tijdens het fietsen zie je op de achtergrond steevast de twee cilindervormige schoorstenen van de voormalige energiecentrale. Het zijn littekens uit de apartheidstijd.
In de jaren vijftig bouwde de blanke regering de centrale middenin het 'zwarte leefgebied' Soweto. Alle stroom verdween echter naar de blanke huiskamers in Johannesburg. Soweto met zijn centrale had tot 1969 zelf geen stroom.
De torens staan nu symbool voor het optimisme en de creativiteit in de township. In 1994 werd één van de torens tot kunstwerk gemaakt. Muurschilderingen beelden de geschiedenis van Soweto uit. Van de andere kun je sinds 2008 afspringen, aan een bungeejumpelastiek.
Geschiedenis
Maar Orlando is boven alles geschiedenis. Het was het centrum van het verzet tegen apartheid. Tijdens je fietstocht passeer je zoveel huizen van oud-activisten dat het je zal duizelen als je je vooraf niet hebt ingelezen.
Bovendien fiets je er langs de plek waar de blanke oproeppolitie op 16 juni 1976 de 12-jarige Hector Pieterson doodschoot tijdens een protestmars. Hij was zeker niet de enige scholier die op brute wijze werd vermoord die dag, maar het was zijn foto die de hele wereld over ging.
De slachting onder het scholierenprotest ontketende nog dezelfde dag de rellen die later beroemd zouden worden onder de naam Soweto Uprisings en vele jaren zouden aanhouden. Het was het begin van het einde van apartheid veertien jaar later.
Het naar Hector Pieterson vernoemde museum in het centrum van Orlando is onontbeerlijk voor een goed begrip van de Zuid-Afrikaanse geschiedenis.
Orlando Pirates
Wie hierna weer behoefte heeft aan wat positievere geschiedenis doet er goed aan zich te verdiepen in de historie van het voetbal in Soweto. Met name de Orlando Pirates kennen een roemrucht verleden. Zo waren de Pirates de eerste en enige Zuid-Afrikaanse club die ooit de Afrikaanse versie van de Champions League wist te winnen.
