Plastic. Het woord wekt inmiddels rillingen bij ons op. Steeds vaker zien we op de redactie filmpjes voorbij komen van gedumpt afval in Zuid-Afrika, van dood koraal voor de kust van Mozambique of van de gigantische Dandora-afvalhoop in Kenia.
Ook wij zijn zulke taferelen tegengekomen tijdens onze reizen. Als redacteuren van Getaway Travel, de organisatie achter Afrika.nl en Zuid-Afrika.nl, zijn we regelmatig op de meest unieke plekken in Afrika te vinden. Onder begeleiding van de locals of geheel op eigen houtje duiken we diep het continent in en zien we alle facetten van de landen. Van zeldzame diersoorten en wonderbaarlijke natuurverschijnselen tot bergen van plastic afval en verminkte schildpadden.
Onlangs ontstond er een storm van dergelijke verhalen op de redactie. De één was nog niet klaar met zijn verhaal over de plasticsoep of de ander begon al over een Keniaanse wet die het gebruik van plastic juist tegengaat. We besloten onze verhalen op te schrijven en onze tips voor plasticvrij reizen te delen. Zo hopen we met zijn allen iets terug te doen voor de aarde.
Charlotte: ‘Ik kijk uit het raam en zie wolken van afval over de grond waaien…’
Redacteur Charlotte de Vries’ liefde voor de natuur ontstond in Zuid-Afrika. Toen ze voor het eerst het dierenrijk van het Krugerpark ontmoette, de weelderige kloven van de Blyde River Canyon zag en een duik nam in de ontelbare lagunes langs de Zuid-Afrikaanse kustlijn, drong het tot haar door hoe mooi de aarde is… én dat we beter voor haar moeten zorgen.
In Kaapstad ben ik door verschillende mensen gewaarschuwd. Stap niet als witte, vrouwelijke toerist in de trein naar Muizenberg. Dat is gevaarlijk.
Ik doe het toch. Morgen begin ik als vrijwilliger bij een kleine naschoolse kinderopvang in Muizenberg. Hoe kunnen die kinderen, die dagelijks geconfronteerd worden met het verschrikkelijke geweld in de Cape Flats, mij serieus nemen als ik me in hun ogen gedraag als een prinses op de erwt?
De deuren van de trein gaan voor me open. Een geschud flesje Cola lijkt te zijn opengetrokken en een krioelende mensenmassa spuit naar buiten. Als de rust is wedergekeerd, stap ik door de vrije opening.
Twee lange rijen van banken staan aan weerszijden van de coupé. Mijn zoektocht naar een plekje wordt gevolgd door tientallen ogen. Ik ben de enige witte persoon in dit uitpuilende treinstel.
Ik wriemel me tussen een dikke vrouw en een man met borstelige wenkbrauwen in. De trein begint aan zijn piepende rit en de ogen richten zich opnieuw tot hun mobiel of de voorbij flitsende huizen. Ik merk opeens dat ik mijn adem inhield.
Op het station van Observatory wandelt een man met een microfoon en een luidspreker op wieltjes naar binnen. Hij trekt zijn gigantische mond open en doordrenkt de coupé met een ontroerend liedje. Bij het refrein ontploft zijn publiek. Iedereen klapt en zingt mee. ‘This is a Xhosa song,’ zegt de man met de borstelige wenkbrauwen tegen me. ‘I wish I could sing along!’ zeg ik, en hij geeft me een knikje. Ondertussen deelt een vrouw voor een paar rand zakken chips en flesjes drinken uit. Alleen de slingers ontbreken nog op dit feest.
Maar net als op ieder andere feestlocatie, blijft ook hier een enorme rotzooi achter. Er is alleen geen schoonmaakploeg die de boel opruimt. Lege zakjes bekleden de banken, plastic flessen rollen over de grond. De helft van de overblijfselen wordt door de opengaande deuren bij Retreat naar buiten gezogen. Ik kijk uit het raam en zie wolken van afval over de grond heen waaien.
Als de spectaculaire kust van Valsbaai in zicht komt, maak ik me al helemaal zorgen. Het kan niet anders dan dat het afval grotendeels in de zee terechtkomt.
Een beetje ontdaan stap ik uiteindelijk uit in Muizenberg. Ik vind al snel de naschoolse opvang waar ik vrijwilligerswerk voor ga doen. Door het raam zie ik een klasje van zo’n tien kinderen. Ze kijken op naar een vrouw die met veel handgebaren iets uitlegt. Achter haar hangt een poster die de halve muur inneemt. ‘Why we have to keep our oceans clean’ staat erop.
Dan weet ik dat ik ben aangekomen op de juiste plek.
Mijn tip: Lang niet iedereen is op de hoogte van de impact die plastic afval heeft op onze planeet. Creëer bewustzijn en deel je kennis met mensen. Of je nou een gesprek aangaat met iemand die een plastic fles in de zee gooit of voor een klas in Muizenberg gaat staan: alle beetjes helpen.
Marleen: ‘Het contrast tussen de natuurparken en hoofdwegen is schrikbarend.’
Afrikagek dat ze is, stond hoofdredacteur Marleen letterlijk te springen om naar Zimbabwe te gaan. In tegenstelling tot het merendeel van de reizigers. Want Zimbabwe zou gevaarlijk zijn. Dóódzonde, aldus Marleen. Waarom? Omdat je in Zimbabwe níet in de file rijdt op safari. Bovendien is de bevolking ontzettend warm en de natuur overweldigend, zoals we van Afrika gewend zijn. Alleen die stapels piepschuimen afhaalbakken langs de weg verpesten toch wel een beetje het plaatje.
Het goudgele licht van de opkomende zon prikt in mijn ogen terwijl ik nog aan het wakker worden ben. Amper zes uur is het. En koud! Voorzichtig tuur ik vanonder mijn dekentje met kleine, dikke ogen voor me uit, terwijl de safariwagen me heen en weer schudt. Tja, je moet er wat voor over hebben als je een leeuw wil zien.
‘De andere ranger heeft een groepje leeuwen gevonden,’ zegt onze ranger Philip opgewekt als zijn radio begint te kraken. ‘We rijden ernaartoe.’ Energie raast door mijn lichaam, eindelijk. Als de vrouw naast mij vraagt of het daar straks dan niet helemaal vol staat met toeristen, antwoordt Philip dat wij de enige twee groepen in het park zijn deze ochtend. De énige twee! Probeer dat maar eens voor elkaar te krijgen in het Krugerpark.
We moeten zo ongeveer van zuid naar noord rijden, dus dat duurt lang. Nóg langer duurt het door de tientallen olifantenfamilies die we tegenkomen. En dat is precies waar Hwange National Park bekend om staat. Meer dan 40.000 van deze tetterende dikhuiden stampen er rond. Het warme ochtendlicht geeft ze een prachtige goudgele gloed. En doordat we bijna alleen in het park zijn, hoor je elke beweging die ze maken. Ik kan wel úren kijken.
Toch is het jammer dat die sensatie de kop in wordt gedrukt zodra je je weer op de hoofdwegen bevindt. Daar maken de olifantenfamilies plaats voor stapels met afval. Op allerlei plekken langs de weg liggen opvallend veel van die piepschuimen afhaalbakken waar je eten in wordt gestopt als je Chinees of iets dergelijks bestelt. Blijkbaar is dit een groot probleem in Zimbabwe dat wordt verergerd doordat afval niet regelmatig wordt opgehaald.
Het is alweer drie jaar geleden dat ik deze reis maakte. En dat de wegen besmet waren met wegwerpbakken vol etensresten. Ik heb gelezen dat de regering inmiddels stappen heeft ondernomen om dit afvalprobleem te verminderen door de piepschuimen afhaalbakken te verbieden. Of de vervuiling hiermee ook daadwerkelijk is verminderd, durf ik niet te zeggen. Laten wij als reizigers in ieder geval niet bijdragen aan dit probleem!
Mijn tip: Breng een boodschappentas mee op reis, waar je onderweg je afval in verzamelt. Omdat prullenbakken vaak vol zitten, belandt veel afval op straat. Neem je troep daarom mee naar je hotel en gooi het daar weg. Dan kan je verder volop genieten van die adembenemende Afrikaanse natuur.
Saskia: ‘Kenia wil er alles aan doen om alle plastic uit het land te laten verdwijnen.’
Kenia is de Afrikaanse droom. Uitgestrekte savannes, parelwitte stranden, een enorm dierenrijk en een bijzonder vriendelijke bevolking. Redacteur Saskia Bergmeijer is al zeven jaar verliefd op dit land dat volgens haar heel Afrika in één is.
Een doordringende geur van vis, dode dieren en zweet sluipt mijn neus binnen. Ik duw snel mijn hand voor mijn neus om kokhalsneigingen te voorkomen. Focus. Kijk NIET naar de kraampjes naast je. Te laat. Mijn blik valt op twee grote, starende ogen. Ik schrik me kapot. Een koeienkop kijkt mij levenloos aan.
De gids lacht mij uit en ik mijzelf inmiddels ook. Wat een gekte van jewelste is de markt in Nairobi. De locals krioelen door elkaar. Vrouwen met enorme manden op hun hoofd lopen mij voorbij. Ondertussen rennen kippen hysterisch over de overdekte marktplaats en hier en daar springt een rat voor mijn voeten weg.
Ik verzet mijn gedachtes en koop heerlijk fruit en vers gebakken samosa’s. Dan stopt de gids bij een kraampje. Ik kijk wat de koopman allemaal voor heerlijks in de aanbieding heeft, maar mijn borrelende maag verdwijnt als sneeuw voor de zon. Een stapeltje koeienoren en schapenhoofden ligt voor mijn neus. Zoemende vliegen hebben de tijd van hun leven en bedwelmen de stukken vlees met tientallen familieleden.
'I buy, yes?' wordt er gezegd. Ik schrik weer op, want, ja, ik was weer in shock van alle delicatessen op tafel. De gids kijkt mij aan, en ik geef als een boer met kiespijn een glimlach terug. De gids en koopman wisselen snel wat woorden in het Swahili. Terwijl de gids zijn portemonnee trekt, zegt hij vrolijk dat de koeienoren de favoriet zijn van zijn vrouw. Ieder zijn ding.
De slager pakt een oor en pakt het in. Hij kijkt naar ons en verontschuldigt zich voor het inpakpapier. In plaats van een waterdicht plastic tasje geeft hij het inmiddels al druiperige pakketje, ingepakt in kranten, aan ons. ‘No plastic in Kenya,’ zegt de slager.
Mijn gids borduurt hierop verder. Hij vertelt dat plastic tassen even verboden zijn als cocaïne. Word je door de overheid betrapt met een plastic tas, krijg je een dikke boete van wel 35.000 euro. Of erger: een gevangenisstraf van minstens één jaar.
Heftig, maar Kenia wil er alles aan doen om alle plastic uit het land te laten verdwijnen. Een goede stap in de richting van een gezonde aarde!
Mijn tip: Ga je naar de markt in Kenia? Neem een papieren zak mee voor je groenten en fruit. Voor vis of vlees koop je een blauw tasje dat papierachtig aanvoelt. Zo neem je je nieuwe aankoop op een milieuvriendelijke manier mee naar huis. Wees wel zuinig met de verpakking die je hebt! Was je blauwe tasjes goed om, zodat je niet steeds een nieuwe hoeft te kopen.
Meer tips? Ga plasticvrij op reis met Better Places!
Toeristen stuiten vaak op hetzelfde probleem: het kraanwater in de meeste Afrikaanse landen is niet drinkbaar. Gemiddeld drinkt een toerist daarom twee plastic waterflessen per dag leeg. Dat komt neer op zo’n veertig flessen tijdens een rondreis van drie weken. En een groot deel van die flessen komt terecht in de natuur of de oceaan.
Om deze enorme vervuiling tegen te gaan, is Better Places een campagne tegen het gebruik van plastic gestart. De reisorganisatie streeft ernaar dat al hun reizigers vanaf 2020 geen plastic flessen meer gebruiken op hun bestemmingen. Daar hebben ze ook jouw hulp bij nodig. Ga jij de uitdaging aan? Bekijk het filmpje hieronder en lees alle tips van Better Places voor een plasticvrije rondreis door Afrika!
Hebben we je klaargestoomd voor een rondreis door Afrika? Bekijk de leukste reisaanbiedingen voor Zuid-Afrka, Kenia en Zimbabwe!
